Przepięcia

Przepięcie to nagły, krótkotrwały wzrost napięcia w sieci elektrycznej, który może uszkodzić urządzenia podłączone do instalacji elektrycznej. Występuje, gdy napięcie przekracza normę dla danej sieci (np. w Europie 230V w sieciach domowych). Przepięcia mogą być spowodowane różnymi czynnikami, zarówno naturalnymi, jak i technicznymi. Oto, co warto wiedzieć o przepięciach:

Przyczyny przepięć:

1. Wyładowania atmosferyczne (pioruny) – uderzenie pioruna w sieć energetyczną lub w pobliżu instalacji może wywołać gwałtowny skok napięcia.

2. Awaria sieci energetycznej – nagłe wyłączenia, włączenia czy zmiany w pracy transformatorów mogą prowadzić do niestabilności napięcia.

3. Włączenie/wyłączenie dużych urządzeń elektrycznych – wprowadzenie do sieci urządzeń o dużym poborze mocy, takich jak silniki elektryczne czy klimatyzatory, może powodować krótkie skoki napięcia.

4. Indukcja elektromagnetyczna – przepięcia mogą być generowane przez zewnętrzne pola elektromagnetyczne, np. w wyniku działania urządzeń emitujących silne promieniowanie elektromagnetyczne.

Skutki przepięć:

• Uszkodzenie urządzeń elektrycznych – przepięcie może spalić delikatne komponenty elektroniczne, takie jak układy scalone czy kondensatory.

• Przegrzanie instalacji elektrycznej – długotrwałe przepięcie może prowadzić do przeciążenia instalacji, powodując ryzyko pożaru.

• Zmniejszenie żywotności urządzeń – nawet niewielkie, powtarzające się przepięcia mogą stopniowo osłabiać elektronikę i skracać żywotność sprzętu.

Ochrona przed przepięciami:

1. Ograniczniki przepięć – specjalne urządzenia, które montuje się w rozdzielnicach elektrycznych. Ich zadaniem jest odprowadzanie nadmiaru energii do uziemienia.

2. Listwy z zabezpieczeniem przepięciowym – wiele listew zasilających do urządzeń domowych jest wyposażonych w zabezpieczenia, które chronią sprzęt przed przepięciami. Są to najczęściej stosowane w domach rozwiązania.

3. Zabezpieczenie całej instalacji (SPD) – urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej (SPD) to rozwiązania, które można zainstalować w rozdzielnicy głównej budynku. Chronią one całą instalację i wszystkie urządzenia przed przepięciami pochodzącymi z sieci elektrycznej.

4. Uziemienie i ekwipotencjalizacja – dobrze wykonane uziemienie instalacji elektrycznej oraz połączenia wyrównawcze między elementami metalowymi w budynku pomagają zminimalizować ryzyko uszkodzeń.

Typy ograniczników przepięć:

1. Klasa B (Typ 1) – chronią przed przepięciami wynikającymi z uderzeń pioruna w instalacje odgromowe budynku.

2. Klasa C (Typ 2) – zabezpieczają przed przepięciami wywołanymi przez zewnętrzne zakłócenia w sieci energetycznej.

3. Klasa D (Typ 3) – stosowane bezpośrednio przed wrażliwymi urządzeniami, np. komputerami, aby zapewnić dodatkową ochronę na poziomie użytkownika.

Ochrona przed przepięciami jest istotna zarówno w domach, jak i w przedsiębiorstwach, ponieważ nawet krótkotrwałe przepięcia mogą prowadzić do kosztownych uszkodzeń sprzętu.